วิวัฒนาการของแนวคิดการแผ่ส่วนบุญในศาสนาพุทธ

พิธีกรรมแผ่ส่วนบุญของพุทธ (ปัตติทานมัย) หรือแปลเป็นภาษาอังกฤษว่า Merit transfer นี่มีที่มาที่ไปน่าสนใจเหมือนกันนะ แน่นอนว่ามันไม่ได้เกิดขึ้นมาเอง แต่มีพื้นฐานมาจากการถวายของบูชาบรรพบุรุษในยุคพราหมณ์ ผสมเข้ากับแนวคิดของการถ่ายทอดพลังงานที่เป็นนามธรรมข้ามบุคคล

แต่มันไม่ได้ผสมแล้วโยนออกมาดื้อๆ ทื่อๆ เสียทีเดียว เพราะมันมีประเด็นที่มันขัดแย้งกับแกนหลักของพุทธในเรื่องของวิบากกรรมที่เป็นของใครของมัน มันเลยมีการสร้างแนวคิดนามธรรมซ้อนขึ้นมาอีกชั้นว่าการยินดีในบุญทั้งของตนเองและผู้อื่นเป็นบุญในตัวของมันเอง กุศลจึงเกิดมาจากบุญในการยินดีนี้ ไม่ใช่มาจากการโอนกรรมดีไปให้โดยตรง ดังนั้นจากข้าวของที่ถวายเป็นทานหรือพลังงานนามธรรมที่วัดเป็นสเกลได้ ก็กลายเป็นบุญที่เป็นนามธรรมสุดขั้วไปเลย ไม่ต้องสนมาวัดมาแบ่งแล้ว แจกไปเลย บุญยิ่งได้กันทั้งผู้ให้ผู้รับ เหมือนหว่านเมล็ดพืชแล้วให้มันงอกเงยเก็บกินได้ทั่วกัน

มันเป็นการตีลังกาทางปรัชญาที่เจ๋งเหมือนกันนะ ไม่ต่างจากการย้ายศรัทธาใน fiat money มาสู่ cryptocurrency ไหนๆ มันก็เกิดจากความเชื่ออยู่แล้ว นี่ไง มาเชื่อในบุญเต็มเหนี่ยวไปเลย แล้วเล่นแปลงคุณค่าจากบุญให้เต็มที่

แน่นอนว่า พระภิกษุก็เป็น "เนื้อนาบุญ" ซึ่งเป็นการพัฒนาจากแนวคิดของการใช้หมอผีหรือพราหมณ์เป็นช่องทางการส่งข้าวของให้ผีบรรพบุรุษ เอาพระมาเป็นตัวกลางของการส่งบุญไปแทน